พิธีลอยอังคาร : ส่งดวงวิญญาณผู้ล่วงลับสู่ภพภูมิที่ดี

เรื่องราวน่ารู้เกี่ยวกับพิธีลอยอังคาร

พิธีลอยอังคาร เป็นการกระทำที่ผู้คนในทวีปเอเชียทำขึ้นเพื่อส่งดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับสู่ภพภูมิที่ดีในครั้งสุดท้ายของชีวิต พิธีนี้มีรากฐานที่อินเดีย โดยคนอินเดียเชื่อว่าแม่น้ำคงคาเป็นแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ที่สามารถชำระบาปของมนุษย์ได้ จึงมีประเพณีนำศพไปเผาที่ริมแม่น้ำคงคา เพื่อให้กระดูกและเถ้าถ่านลงสู่แม่น้ำนี้ แต่ถ้าหากไม่ได้สัมผัสน้ำคงคา ผู้ล่วงลับจะไม่ได้ขึ้นสวรรค์หรือไปสู่ภพภูมิที่ดี

สำหรับประเทศไทย เราได้รับวัฒนธรรมของพิธีนี้มาจากทั้งสองศาสนา ฮินดูและพุทธศาสนา เราเรียกพิธีนี้ว่า “พิธีลอยอังคาร” และมีความเชื่อว่าการลอยอังคารนั้นจะช่วยส่งดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับไปสู่สุคติ หรือภพภูมิที่ดี ซึ่งมีแต่ความสงบร่มเย็น คล้ายกับสายน้ำที่มีความชุ่มชื่นและสงบเสงี่ยม

ขั้นตอนการปฏิบัติของพิธีลอยอังคาร

1. บูชาแม่ย่านางเรือ

คณะญาติมิตรของผู้ล่วงลับจะนำอังคาร (เถ้าถ่านของศพที่เผาแล้ว) ไปยังท่าเทียบเรือ จากนั้นพิธีกรหรือญาติอาวุโสจะลงเรือก่อน คนอื่น ๆ จะรอรอบท่าเทียบเรือ โดยเมื่อประธานในพิธีลงเรือแล้ว จะนำดอกไม้สดและธูปเทียนไปวางที่หัวเรือ เพื่อทำพิธีบูชาแม่ย่านางเรือ หลังจากนั้น ประธานจะกล่าวบูชาและขออนุญาตแม่ย่านางเรือ โดยประธานหรือพิธีกรจะกล่าวเองหรือสามารถมีคนอื่นกล่าวแทนได้ เมื่อพิธีบูชาแม่ย่านางเรือเสร็จแล้ว คณะญาติมิตรของผู้ล่วงลับจะนำอังคารลงเรือและออกเรือไปยังจุดที่จะลอยอังคาร

2. ไหว้อังคารบนเรือก่อนทำพิธีลอยน้ำ

เมื่อเรือมาถึงจุดที่จะทำพิธีลอยอังคารแล้ว จะหยุดเรือลอยไว้อย่างชัดเจน จากนั้นพิธีกรจะเปิดลุ้งหรือภาชนะดินปั้นที่มีอังคารข้างใน เพื่อจัดเตรียมเครื่องไหว้ให้ประธานในพิธี ประธานจุดธูปเทียนจะไหว้อังคารและรรยายด้วยน้ำอบไทย โรยดอกมะลิ กลีบกุหลาบ และดอกไม้อื่น ๆ เมื่อทุกคนไหว้อังคารเสร็จแล้ว พิธีกรจะห่อลุ้งอังคารด้วยผ้าขาวที่มีขนาดประมาณครึ่งเมตรและกว้างประมาณครึ่งเมตร จากนั้นรวบด้วยสายสิญจน์ทำเป็นจุกด้านบนและสอดพวงมาลัยเข้าไป และแจกดอกกุหลาบให้กับคณะญาติมิตรคนละ 1 ดอก

3. บูชาเจ้าแม่นที-ท้าวสีทันดร

พิธีกรจะจัดเครื่องบูชาเจ้าแม่นที-ท้าวสีทันดรให้แก่ประธาน จากนั้นประธานจะจุดเทียน 1 เล่ม และธูป 7 ดอกที่กระทงดอกไม้ 7 สี แล้วจะกล่าวบูชาและฝากอังคารกับเจ้าแม่นที-ท้าวสีทันดร

4. เริ่มพิธีลอยอังคาร

เมื่อพิธีบูชาและการไหว้อังคารเสร็จสิ้น พิธีกรจะเชิญทุกคนยืนไว้อาลัยประมาณ 1 นาที จากนั้นประธานจะโยนเหรียญลงทะเล เพื่อซื้อที่ตามธรรมเนียม แล้วลงบันไดเรือทางกาบซ้าย เพื่อลอยกระทงดอกไม้เจ็ดสี โดยใช้มือประคองค่อย ๆ วางบนผิวน้ำ แล้วจึงอุ้มประคองลุ้งอังคารค่อย ๆ วางบนผิวน้ำ โดยให้ผู้ร่วมพิธีทุกคนถือสายสิญจน์ไปด้วย หากกาบเรืออยู่สูงจากผิวน้ำมากเกินไปและไม่มีบันไดลงเรือ ให้ใช้สายสิญจน์ทำเป็นสาแหรก 4 สาย โดยใส่กระทงดอกไม้เจ็ดสี 1 สาแหรก และใส่ห่อลุ้งอังคาร 1 สาแหรก ค่อย ๆ หย่อนลงไปบนผิวน้ำ (ห้ามโยนลงไปเด็ดขาด) และเมื่อห่อลุ้งอังคารลงสู่ผิวน้ำแล้วให้โรยกลีบกุหลาบ ธูปเทียนตามลงไป รวมไปถึงสิ่งของที่เหลือจากการไหว้บูชา ทั้งหมดก็ให้โรยตามลงไปด้วย จากนั้นก็ให้แล่นเรือวนซ้ายทั้งหมด 3 รอบ เป็นอันเสร็จพิธี

หลังจากที่ทำพิธีลอยอังคารกันไปแล้ว เมื่อถึงวันครบรอบเสียชีวิตของผู้ล่วงลับ อย่าลืมทำ “พิธีทำบุญครบรอบวันตาย” เพราะถือว่าเป็นการทำบุญใหญ่ให้กับผู้ล่วงลับอีกทางหนึ่ง เพื่อให้เขาได้รับส่วนบุญส่วนกุศลและเดินทางไปสู่ภพภูมิที่ดี.